De stad Utrecht krijgt een stukje geschiedenis terug in de vorm van een middeleeuwse kraan.
Van 1402 tot 1839 stond bij de huidige Winkel van Sinkel, aan de Oudegracht, een stadskraan. Dit middeleeuwse bouwwerk was volledig uit het straatbeeld verdwenen. Tot 10 september 2022. Vanaf dit moment is de kraan weer te bewonderen nabij de grachten van Utrecht. Met een duurzame aanpassing. Het traditionele lood maakt plaats voor zijn circulaire vervanger: Leadax Original.
Utrecht en haar kranen
De diverse stadskranen waren zeer bekend in het Utrechtse straatbeeld. Zo waren ze door hun functie een erg belangrijke bron van inkomsten voor de stad.
De kranen hadden een houten constructie en waren voorzien van loden daken. De “nieuwe” kraan wordt volgens oude technieken gebouwd met een enkele moderne aanpassing. Het loden dak is vervangen door Leadax Original. Een niet toxisch, lichtgewichte vervanger met dezelfde look-and-feel als traditioneel lood.
De Winkel van Sinkel
Anton Sinkel kocht in het jaar 1836 het St. Barbara en St. Laurens gasthuis aan de Oudegracht. De gasthuizen en aangrenzende panden werden echter gesloopt en maakten plaats voor een groot warenhuis.
In Engeland kwam Anton Sinkel op het idee om zijn “Winkel van Sinkel” te versieren met vier zwarte gietijzeren zuilen. Deze zuilen waren in de vorm van Kariatiden: vrouwen beelden uit de Griekse mythologie. Het gewicht van deze beelden was echter te veel. Wanneer het laatste beeld van de boot getakeld werd, bezweek de kraan onder het gewicht. De schade was dusdanig groot dat de herbouw van de kraan niet mogelijk was.
Vakmensen in opleiding
Door de stichting Stadskraan, samen met leerlingen van de Ambachtsschool Vreeswijk, is er drie jaar lang gewerkt aan de historische kraan. Deze leerlingen werden opgeleid tot vakkracht hout- en metaalbewerking. Onder begeleiding van een leermeester verkregen leerlingen van verschillende niveaus diverse werk- en technische vaardigheden. Vaardigheden die hen de rest van hun leven bij zal blijven.
Geen lood
Voor de authenticiteit van de kraan is er gebruik gemaakt van historische technieken en materialen. Zo is het mechanisme in de kraan volledig gemaakt van hout, touw en simpele katrollen. Toch werd de kraan verduurzaamd.
Gezien de huidige regels rondom duurzaamheid en ter bescherming van het oppervlakte water heeft de gemeente Utrecht besloten dat er geen lood toegepast mocht worden op de kraan. Hierom is er gekozen voor Leadax Original.
Leadax Original is gekozen omdat dit dezelfde look-and-feel heeft als bladlood, zonder negatieve gevolgen voor mens en natuur.
Erik Meulenbelt, de architect van de nieuwe kraan, was aanvankelijk enigszins teleurgesteld dat er geen traditioneel lood toegepast mocht worden. Echter, na het zien van het uiteindelijke bouwwerk is hij toch aangenaam verrast.
“Wij waren aanvankelijk niet blij dat er geen lood op kon. Gemeente Utrecht heeft echter, of je dat terecht vindt of niet, bepaald dat het oppervlaktewater te veel lijdt onder lood. Als architect vind ik dit alternatief (red. Leadax Original), zeker op de afstand waarop je het kunt ervaren, verrassend goed uitpakken.”
Erik Meulenbelt, Architect bij Meulenbelt Architectuur
Detailwerk
Waar sommige loodvervangers moeite hebben met het behouden van hun vorm, heeft Leadax Original daar geen problemen mee.
Remy Garau, Sr. Productmanager bij Leadax heeft samen met een aantal andere dakdekkers de kraan voorzien van Leadax Original. Hij is erg blij met het eindresultaat en trots op het detailwerk op de kraan.
“Leadax Original kan tot wel 40% vervormd worden en zal zijn vorm behouden. Verder heeft de loodvervanger een veel lager soortelijk gewicht dan traditioneel lood. Dit maakt het dus een stuk flexibeler en makkelijker in behandeling. Om deze eigenschappen is Leadax Original dus ook geschikt voor het maken van fraaie details. Dit is te zien op de mooi gevormde pinakel en de strakke flensen.”
Remy Garau, Leadax
Herboren historie
Na maanden van hard werken en toewijding heeft de stad Utrecht weer een stukje geschiedenis terug. Daarmee is Leadax Original een blijvend onderdeel geworden van het Utrechtse straatbeeld.
Op het eindresultaat is erg goed te zien dat de circulaire loodvervanger, op een afstand, niet van traditioneel lood te onderscheiden is.
Een prachtig historisch project, met een fraai en duurzaam eindresultaat.
Verwerker: Michiel Kruk (Fort Constructies Amsterdam) , Remy Garau
